Herbata jest jednym z najbardziej popularnych naparów na świecie. Cechuje się bogatym smakiem, zróżnicowanym aromatem i oszałamiającą różnorodnością gatunków. Jednym z kluczowych czynników decydujących o jakości naparu są liście krzewu herbacianego, sposób ich zbioru oraz obróbki. Istnieje wiele klasyfikacji liści, które pomagają zrozumieć różnice między różnymi gatunkami herbaty i ocenić ich jakość. Przedstawimy kilka – według nas – najważniejszych.
Herbaty produkowane są głównie z liści krzewu Camellia Sinensis, który występuje w różnych regionach świata w różnych pododmianach. Najbardziej znane regiony uprawy herbaty to Chiny, Indie, Sri Lanka (dawniej znana jako Cejlon) czy Kenia. Każdy z tych regionów ma własne odmiany krzewu herbaty, okresy zbiorów czy sposoby obróbki liści, co przekłada się na różnice w smaku, aromacie i wyglądzie suszu.
Pierwszym czynnikiem klasyfikacji herbaty jest forma liści
Wyróżnia się cztery główne kategorie opisujące formę suszu herbaty:
Whole leaf (całe liście)
Whole leaf (liście całe, zazwyczaj kilkanaście mm): jest to najwyższa jakość liści herbaty, która składa się z pełnych, raczej nieuszkodzonych liści. Liście są możliwie jednorodne pod względem kształtu i wielkości. Herbata o liściach całościowych ma zwykle wyższą wartość i uważana jest za bardziej wyszukaną, jest też bardziej delikatna (zajmuje więcej miejsca przy mniejszej powierzchni zaparzania liścia). Pośród nich wyróżniamy także klasy herbat (zwłaszcza dla herbat czarnych):
SFTGFOP (Special Finest Tippy Golden Flowery Orange Pekoe)
FTGFOP (Finest Tippy Golden Flowery Orange Pekoe)
GTGFOP (Golden Tippy Golden Flowery Orange Pekoe)
TGFOP (Tippy Golden Flowery Orange Pekoe)
GFOP (Golden Flowery Orange Pekoe)
FOP (Flowery Orange Pekoe)
Tych sześć klas oznacza herbatę powstałą z najdelikatniejszych fragmentów krzewów herbacianych – nierozwiniętego pączka zwanego złotym tipsem (ze względu na kolor po oksydacji i wysuszeniu) i jednego lub dwóch najmłodszych liści krzewu herbacianego. W uproszczeniu - im większa liczba przymiotników i co za tym idzie dłuższa nazwa tym więcej delikatnych złotych tipsów herbata zawiera.
OP (Orange Pekoe) to natomiast podstawowe oznaczenie dobrej jakości herbaty liściastej wyprodukowanej z pierwszego i drugiego dojrzałego, długiego listka krzewu herbacianego. Dojrzałe, spiczaste listki są wyraźnie większe niż te zrywane razem z pąkami.
P (Pekoe) to herbata liściasta, z dużych, rozwiniętych liści ale nie tak dobrych jakościowo jak OP.
Broken leaf (łamane liście)
Broken leaf (liście połamane, kilka mm i więcej): jest to kategoria, w której liście są mniejsze i często połamane na mniejsze fragmenty. Herbata z liśćmi połamanymi jest mocniej zoksydowana, ma tendencję do wydzielania bardziej intensywnego smaku i aromatu podczas parzenia (większa powierzchnia zaparzania). Dla herbat łamanych w odpowiednim miejscu w nazewnictwie dodaje się literkę B (broken), oznacza to po prostu połamane liście w analogicznej klasie herbaty:
TGFBOP (Tippy Golden Flowery Broken Orange Pekoe)
GFBOP (Golden Flowery Broken Orange Pekoe)
FBOP (Flowery Broken Orange Pekoe)
BOP (Broken Orange Pekoe)
BP (Broken Pekoe)
Fannings (miał)
Fannings (miał, do około 4 mm): to jeszcze mniejsze fragmenty liści. Są one często wykorzystywane do produkcji torebek herbacianych lepszej jakości. Mają jeszcze bardziej intensywny smak. Dla herbat opartych na miale dodaje się literkę F (fannings), co oznacza herbatę powstałą z lepszej jakości odsiewu produkcyjnego powstałego przy produkcji danej klasy herbaty:
BOPF (Broken Orange Pekoe Fannings)
GFOF (Golden Flowery Orange Fannings)
FOF (Flowery Orange Fannings)
OF (Orange Fannings)
PF (Pekoe Fannings)
Dust (pył)
Dust (pyłek, do około 2 mm): jest to najdrobniejsza kategoria „liści”, a raczej tego co zostało z nich przy produkcji herbaty w postaci resztek, okruchów i pyłów po liściach. Jest to najmniej wartościowy rodzaj „liścia” i często stosowany w taniej herbacie i tanich torebkach herbacianych. Klasyfikacja D (dust) dotyczy odsiewu produkcyjnego o najmniejszej gradacji powstałego przy produkcji herbaty danej klasy:
PD (Pekoe Dust)
D (Dust)
Dodatkowo na opakowaniach herbat można spotkać jeszcze oznaczenia takie jak:
FF (First Flush) w regionach, w których herbata nie jest zbierana przez cały rok, oznacza to pierwszy tegoroczny, wiosenny, najdelikatniejszy zbiór przeprowadzany między marcem i kwietniem zaraz po rozpoczęciu okresu wegetacyjnego krzewu herbacianego.
SF (Second Flush) oznacza drugi zbiór herbaty w okresie maja i czerwca, chociaż niektórzy producenci oznaczają tak wszystkie kolejne zbiory w danym roku.
I (Inbetween) to dość rzadko spotykane oznaczenie nadawane herbatom z liści krzewu herbacianego zebranych między pierwszym i drugim zbiorem.
Cyfra „1” po skrócie klasyfikacyjnym to dodatkowe podkreślenie najwyższej jakości suszu, stosowana najczęściej przy herbatach całoliściastych.
Drugim czynnikiem klasyfikacyjnym liści herbaty jest sposób ich formowania
Herbaty o całych liściach (Whole Leaf) i połamanych liściach (Broken Leaf) dzieli się też dalej, ze względu na kształtowanie czy też formowanie liści w czasie obróbki po zbiorze, co wpływa na szybkość oksydacji, a co za tym idzie intensywność smaku czy czas parzenia. W niektórych gatunkach herbat ceni się pełny i nienaruszony liść, w innych specjalnie się go uszkadza czy nawet łamie, chociażby by po to aby osiągnąć zamierzony poziom oksydacji (utlenienia), która wpływa na rodzaj i smak herbaty. Rozróżnia się kilka głównych sposobów formowania liści:
Liście całe to zasuszony shoot, czyli to co zostało zerwane z krzaka herbacianego w formie pączka (tip) i pierwszych 1-2 liści herbacianych (orange pekoe, pekoe).
Liście płaskie i pofalowane wyglądają jakby były całkowicie sprasowane, w przypadku odmian herbat zbieranych razem z pączkami, sprasowany jest często cały pączek razem z liściem. Zdarza się też, że listki suszu są delikatnie pofalowane lub nawet poskładane.
Liście zwinięte wzdłuż głównej żyłki liścia, w przypadku dużych liści zrolowany susz przypomina swoim kształtem małe cygara, a w przypadku drobnych, młodych liści igiełki. Ich wielkość i poziom skręcenia zależne są już od gatunku i jakości herbaty.
Liście skręcone przypominające kuleczki, mniej lub bardziej ciasne, foremne, mniejsze lub większe.
Sposób zwinięcia i uszkodzenia liścia określa często finalny efekt jaki chcemy uzyskać dla danej herbaty. Poziom oksydacji wpływa bezpośrednio na rodzaj herbaty, na jednym brzegu skali jest herbata zielona (praktycznie niezoksydowana, delikatna), a na drugim końcu czarna (praktycznie całkowicie zoksydowana, mocna). Ponadto zależnie od kształtu herbata zajmuje mniej lub więcej miejsca w transporcie, jest mniej lub bardziej odporna na dalsze uszkodzenia i zajmuje różną objętość (co się wiąże z powierzchnią zaparzania). To natomiast zmienia intensywność smaku oraz aromatu podczas parzenia, zależnie oczywiście od przyjętej gramatury i czasu zaparzania.
Jak widać wybór herbaty najlepszej jakości nie jest wcale łatwą kwestią, ponieważ jeśli doda się do wszystkich klas jeszcze rankingi ogrodów herbacianych (czyli w uproszczeniu producentów herbat), ekskluzywność oraz klimat regionów w których dana herbata jest zbierana czy wyróżnienia okazuje się, że herbaty o niższych oznaczeniach z prestiżowych ogrodów mogą być realnie lepszej jakości niż te o wyższej klasyfikacji z przeciętnych miejsc uprawy.
Często też wybór herbaty zależy od osobistych preferencji smakowych i aromatycznych, a wchodzenie w zawiłości związane z produkcją herbaty i eksperymentowanie z różnymi gatunkami i klasami zaczyna rodzić pasję. Tak jest z marką Sachete, która powstała z zamiłowania do smaku najlepszej herbaty z różnych zakątków świata. Jesteśmy dumni z dostarczania naszym klientom wyselekcjonowanego, najwyższej jakości suszu zapakowanego w przepiękne, ekskluzywne pudełka. Testujemy herbaty z całego świata i spośród tysięcy sprawdzonych suszy wybieramy te, które sami uważamy za najlepsze. Zajrzyj i znajdź coś dla siebie.